Jak odnaleźć swój talent?

Jednym z najnowszych trendów współczesnej psychologii jest nastawienie na odkrywanie potencjału ludzi. Powstało wiele: koncepcji dotyczących jak diagnozować i opisywać to, co w człowieku wyjątkowe, a także konkretnych metod, jak rozwijać potencjał człowieka, aby wspomagał realizację zarówno celów zawodowych, jak i osobistych.

Skąd wziął się talent?

Zaczniemy: „od początku” – określimy, czym jest talent, jaka jest jego geneza, a także zrozumienie tego pojęcia.

W języku potocznym słowem „talent” określa się: ponadprzeciętne, wyjątkowe zdolności i umiejętności, które posiadają tylko wybitni ludzie. Tak też dawniej postrzegano osoby mające talent. Uznawano również, że jest to niezwykle rzadki i bardzo cenny dar, którym obdarzeni są wybrani.

Słowo „talent” wywodzi się od greckiego pojęcia „talanton” – był to ciężar możliwy do udźwignięcia przez jednego człowieka (około 25-50 kg). W języku łacińskim„talentum” był jednostką miary wagi i pieniądza – jeden talent był sporą sumą gotówki.

Współczesne rozumienie talentu

Przyjrzyjmy się jednak współczesnej perspektywie rozumienia zagadnienia talentów. Psychologia określa talent jako: spotęgowane uzdolnienia, które mogą obejmować wiele dziedzin lub być ukierunkowane, wyspecjalizowane w danym obszarze np. muzycznym, matematycznym, czy też humanistycznym.

Autorki książki pt. „Zarządzanie sobą”, R. Gut, M. Piegowska i B. Wójcik uznają, że pojmowanie talentu, jako zjawiska wyjątkowego i niezwykłego zostało poddane w ostatnich czasach w wątpliwość poprzez wyniki badań psychologicznych. Wynika z nich bowiem, że każdy człowiek posiada talent, a często nie jeden, ale całe ich spektrum.

Z drugiej strony, podejście to nie wyklucza ich systematyzacji czy też hierarchizacji ze względu na różne charakterystyki i kryteria. Instytut Gallupa (amerykański ośrodek zajmujący się tematyką, diagnostyką i badaniem talentów) podają następującą ich definicję:

„Talent to każdy powtarzający się wzorzec myślenia, odczuwania lub zachowania, który może znaleźć pożyteczne zastosowanie w naszym otoczeniu.”

Istotne jest w niej słowo „wzorzec”, które oznacza, że na talent składają się nasze, powtarzalne zachowania, przychodzące z łatwością i płynnością. Co więcej, mamy też dostęp do wykonania ich w każdym momencie.

Kilka definicji i ich cechy wspólne

Wobec wielu różnorodnych i nie zawsze jednoznacznych określeń pojęcia talent, można zdefiniować go także poprzez wymienienie jego poszczególnych cech składowych. Są one następujące:

rozumienie własnych zainteresowań i predyspozycji,
myślenie refleksyjne,
ponadprzeciętne zdolności ogólne lub specjalistyczne,
twórcze myślenie, oryginalność, nieszablonowość procesów myślowych,
bogata emocjonalność.

Pomimo tego, że jest to jednak lista niekompletna i kontrowersyjna, warto ją rozwijać i sprawdzać indywidualnie. Może się zdarzyć, że osoby posiadające talent nie zawsze są w pełni tego świadome.

Inna klasyfikacja cech budujących talent mówi, że jego elementy składowe to:

potencjał intelektualny – często jest on sprowadzany do inteligencji, jednak niektórzy badacze (Tannenbaum, Renzulli) widzą go szerzej – mieszczą się w nim specyficzne zdolności niekonieczne związane z inteligencją matematyczno-logiczną. Potencjał intelektualny stanowi warunek konieczny, ale niewystarczający do występowania talentu,
pasja – określana, jako „zainteresowanie poparte motywacją wewnętrzną”. Bez pasji osoba z ponadprzeciętną inteligencją, czy wysokimi zdolnościami w jakiejś dziedzinie, nie wykaże się talentem. W rozbudzaniu zainteresowań dużą rolę odgrywa także środowisko – rodzice, szkoła, uczelnia; potem może to być miejsce pracy, organizacja, dla której pracujemy, stowarzyszenie, do którego przynależymy.

Typy uzdolnień według podziału ze względu na wartość i znaczenie dla życia społecznego (autorstwa A. Tannenbauma).

Według tej koncepcji wyróżniamy cztery grupy uzdolnień:

krytyczne: występują stosunkowo rzadko i są niezbędne do sprawnego funkcjonowania społeczności oraz organizacji. Należą do nich m.in. przywództwo, uzdolnienia strategiczne,
wyróżniające: są częściej spotykane niż krytyczne, oraz również niezbędne dla rozwoju społecznego. Są to ukierunkowane zdolności, jak np: programowanie, motywowanie pracowników,
nadmiarowe: wystepują rzadko, ale nie są niezbędne ze społecznego punktu widzenia. Należą do nich na przykład uzdolnienia: artystyczne, muzyczne, sportowe. Większe znaczenie mają one dla poszczególnych jednostek, które się w nich realizują. Nie są one konieczne dla sprawnego funkcjonowania społeczności,
niepotrzebne: występują dość często; należą do nich zarówno talenty „dziwne” (których pełna jest Księga rekordów Guinnessa), niepraktyczne oraz niepożądane „antytalenty”. Jest to m.in. talent i skłonność do nadmiernej rywalizacji, skupiania całego świata wokół własnej osoby, zainteresowań.

Jak widać, istnieje sporo definicji i sposobów rozumienia pojęcia „talent”. Ich cechą wspólną jest: posiadanie potencjału oraz jego unikatowość w odniesieniu do każdego człowieka. W odkrywaniu własnych predyspozycji, istotnym krokiem jest zdiagnozowanie i uświadomienie sobie, jakimi talentami dysponuję, a także czym wyjątkowym jestem obdarzony. Napiszemy o tym za kilka tygodni, a Ty, tymczasem poszukaj odpowiedzi na pytanie: „jak mogę rozwijać i zarządzać moimi talentami?”.

Bibliografia:

Buckingham M.: Wykorzystaj swoje silne strony. Użyj dźwigni swojego talentu, MT Biznes, Warszawa, 2008.

Chełpa, Samorealizacja talentów – możliwości i ograniczenia intrapersonalne, W: Zarządzanie talentam, S. Borkowska (red.), IPiSS, Warszawa 2005.